Chùa Hà Tiên (hay còn gọi là chùa Hà) nằm ở xã Định Trung, thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Ngôi chùa này được xây dựng từ năm Quý Mùi (1703), thời vua Lê Hy Tông Duy Hiệp. Với sự biến động của lịch sử, chùa đã trải qua nhiều thăng trầm, và đến nay, những câu chuyện cổ xưa vẫn được lưu truyền.
Huyền thoại về chùa Hà Tiên
Truyền thuyết kể rằng, chùa Hà Tiên nằm ở thế "sơn chỉ, thủy giao", hai bên có gò đất lớn hình thanh long và bạch hổ. Vì vậy, khi đất nước đối mặt với giặc ngoại xâm, bà Lăng Thị Tiêu trên đường hội quân với vua Hùng Vương thứ 7 thấy thế đất lạ nên đã dừng chân tại đây để chiêu binh đánh giặc. Sau đó, bà được tôn phong là Quốc Mẫu Tây Thiên, và để tưởng niệm bà, người dân lập bài vị thờ Quốc Mẫu tại chùa, gọi là Đức Thánh Đại Vương. Chùa Hà Tiên trở thành nơi vừa kính ngưỡng Phật pháp, vừa thờ tự Quốc Mẫu.
Sự phục hồi và trùng tu
Do sự hủy hoại hoàn toàn, chùa Hà đã bị phá hủy. Tuy nhiên, từ những năm 60, 70 của thế kỷ XX, nhân dân địa phương đã tận dụng những cơ sở công trình công cộng, bài trí tượng Phật và các đồ pháp khí còn lại để trở thành nơi lễ Phật. Mặc dù chùa Hà bị hủy hoại, nhưng tâm linh của cộng đồng vẫn mãi mãi truyền bá, kính ngưỡng về suối nguồn đạo đức và tâm linh.
Hiện nay, chùa Hà Tiên đã được trùng tu xây dựng lại với quy mô lớn. Kiến trúc không gian mô phỏng tòa Bảo tháp 3 tầng, mái uốn cong 4 góc với "Lưỡng Long Triều Nguyệt" trên nóc. Phía sau là nhà thờ tổ, nhà tiếp khách và phòng trưng bày. Phật đường và nhà Mẫu cao lồng lộng, thể hiện sự vĩnh cửu và thiêng liêng. Sân lên đến chùa có 9 bậc thềm, gọi là "Cửu trùng". Mặt tiền sảnh được trang trí công phu với cánh cửa bằng gỗ tứ thiết và chấn song con tiện, phía trên là phù điêu tứ quý cách điệu. Chùa có hành lang và cột đá lập phương liền khối, chạm trổ hoa văn uyển chuyển.
Chùa cầu mưa và giếng Ngọc
Ngoài những câu chuyện cổ xưa, chùa Hà Tiên còn có những điều đặc biệt khác. Nó còn được gọi là "chùa cầu mưa" vì trong vùng thường xuyên xảy ra hạn hán, khiến đất đai khô cằn và cây cối tàn lụi. Người dân sống dựa vào nông nghiệp đã phải bỏ làng đi cầu thực. Chính vì những khổ nạn đó, vị trụ trì là Tịnh Huân đã lập đàn tự hóa để cầu mưa. Ngài nguyện tự thiêu để cúng già chi thiên, cầu đảo cho dân. Và thật bất ngờ, sau khi ngài phát nguyện, mưa đã đến và kéo dài 3 ngày. Từ đó, người dân đã xây tháp bảo ba tầng để lưu trữ tro cốt của ngài và ghi nhận công ơn của bậc chân tu.
Ngoài ra, chùa Hà Tiên còn có giếng Ngọc được biết đến với nước ngọt lành. Giếng này đã được sửa sang và xây dựng kiên cố. Với dòng nước trong xanh, giếng Ngọc nổi tiếng là nguồn nước tốt trong mùa hạn hán. Điều đặc biệt là hàng năm, vào các ngày lễ lớn, khách thập phương đến chùa thường xin nước ở giếng Ngọc để thắp hương và uống.
Vóc dáng truyền thống và tầm vóc lịch sử văn hóa
Chùa Hà Tiên không chỉ nổi tiếng với những câu chuyện cổ xưa, mà còn gây ấn tượng với vẻ đẹp cổ kính và kiến trúc độc đáo của nó. Với không gian tĩnh mịch và cảnh quan hài hoà, chùa Hà Tiên là một di tích lịch sử văn hóa lớn. Đây cũng là điểm dừng chân không thể bỏ qua của du khách trong chuyến hành trình qua Vĩnh Yên, Tây Thiên, và Tam Đảo.
Hồng Quân
