Một góc làng quê xã Nam Mỹ ngày nay. Với bề dày lịch sử văn hóa, xã Nam Mỹ (Nam Trực) đã gìn giữ và lưu giữ những nét đẹp văn hóa truyền thống qua thờ cúng tổ tiên, danh nhân và các vị thần. Nhìn vào những di tích lịch sử như Đền Đồng Phù, Đền Đức Ông và Đền Vô Hoạn, chúng ta có thể thấy rõ sự quý giá của những giá trị này.
Lễ hội truyền thống của xã Nam Mỹ diễn ra trong 5 ngày, từ mồng 9 đến 12-3 âm lịch. Trong lễ hội này, người dân tổ chức nghi thức tế nam quan và nữ quan để mở cửa đền. Điều đặc biệt là lễ rước kiệu các vị thần làng từ các ngôi đền khác và kiệu các giáp ra đền chính. Được đi đầu trong đám rước là 2 hàng cờ, sau đó là đội trống, ngũ lôi, bát bửu, chấp kích, phường bát âm, nhang án, kiệu… Cùng với các đội múa lân, sư, rồng phù giá, đám rước thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham gia.
Là địa phương thuần nông, lễ vật tế thần của người dân Nam Mỹ còn giữ được nhiều nét văn hóa ẩm thực bản địa. Trước lễ hội, phụ nữ đại diện cho gia đình tập trung thành bản hội để chuẩn bị các lễ vật. Các lễ vật gồm thịt gà, thịt lợn, xôi, trầu, rượu, hương, hoa quả... Đặc biệt, gà được chọn làm lễ vật phải đạt đủ yêu cầu về ngoại hình và trọng lượng. Một món ăn đặc biệt nổi bật trong lễ hội của người dân Nam Mỹ là chè kho, có hương vị riêng của địa phương.
Không chỉ trong lễ hội, người dân xã Nam Mỹ còn duy trì các lễ tiết truyền thống trong năm như Tết Nguyên đán, tục yến lão và khao lão, tế xuân, tục thượng điền, hạ điền, kỳ yên, lễ cơm mới, lễ chạp. Các dòng họ trong xã cũng lập từ đường thờ tổ để đáp ứng nhu cầu tâm linh và tôn vinh truyền thống gia đình.
Những nét đẹp văn hóa truyền thống của xã Nam Mỹ cho thấy sự hiện diện một hình thức sinh hoạt văn hóa làng xã lành mạnh, mang tính cộng đồng cao. Nền tảng đó đã tạo động lực để người dân xã Nam Mỹ phát triển kinh tế và xây dựng cuộc sống hạnh phúc.
Bài và ảnh: Viết Dư
