Trong lịch sử đấu tranh cách mạng oanh liệt và vẻ vang của Đảng bộ và nhân dân Nam bộ, đồng chí Võ Văn Tần nổi bật như một chiến sĩ cách mạng kiên cường, là một trong những đảng viên đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam. Với hơn 15 năm hoạt động cách mạng liên tục và tuổi đời 50, đồng chí Võ Văn Tần đã để lại một tấm gương sáng cho Đảng, nhân dân và thế hệ trẻ Việt Nam.
Hành trình của một người chiến sĩ
Đồng chí Võ Văn Tần sinh vào tháng 8 năm 1891 ở làng Đức Hòa, tỉnh Chợ Lớn (nay thuộc huyện Đức Hòa, tỉnh Long An). Trên mọi cương vị công tác, đồng chí đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và có nhiều cống hiến to lớn cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Đảng và dân tộc.
Lúc nhỏ, đồng chí Võ Văn Tần vừa theo học chữ Nho vừa học nghề bốc thuốc. Thật sự đáng ngưỡng mộ là khi chỉ mới 23 tuổi, đồng chí đã mở lớp dạy học và bốc thuốc chữa bệnh cho người dân. Đến năm 1917, đồng chí Võ Văn Tần đến Sài Gòn để kiếm sống và tìm hiểu về thời cuộc. Ông đã tham gia đấu tranh chống chính quyền thực dân Pháp và bị bắt giam, nhưng cuối cùng được trả tự do vì không có chứng cớ để buộc tội.
Sau đó, đồng chí đã tham gia nhiều cuộc bàn luận về lịch sử và chính trị. Đến năm 1926, ông gia nhập Hội kín Nguyễn An Ninh (tức Thanh niên Cao vọng Đảng) và trở thành hội viên cốt cán. Với lòng nhiệt tình và niềm tin của tuổi trẻ, đồng chí đã hòa mình vào phong trào yêu nước và đấu tranh giành tự do của dân tộc, tiến gần đến chủ nghĩa cộng sản.
Cuối năm 1926, đồng chí Võ Văn Tần quyết định tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Nam kỳ. Ông đã tích cực tuyên truyền, vận động và tạo ra những nguồn lực mạnh mẽ trong nông dân và người lao động, đặc biệt là thanh niên. Ông đã giáo dục lòng yêu nước và ý thức giai cấp, thành lập các tổ chức chi hội Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở nhiều nơi, và những người này sau đó trở thành những đảng viên cộng sản kiên trung.
Người lãnh đạo xuất sắc
Ngày 6 tháng 3 năm 1930, đồng chí Võ Văn Tần thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở làng Đức Hòa và là chi bộ sớm nhất của tỉnh Chợ Lớn. Với khả năng vận động và tổ chức xuất sắc, ông nhanh chóng phát triển phong trào cách mạng. Tháng 5 năm 1930, ông được bầu làm Bí thư Quận ủy Đức Hòa.
Ngày 4 tháng 6 năm 1930, đồng chí Võ Văn Tần cùng với Bí thư Liên Tỉnh ủy Gia Định - Chợ Lớn Châu Văn Liêm lãnh đạo nông dân tiến hành cuộc biểu tình chống Pháp lớn nhất ở Nam kỳ. Tuy nhiên, cuộc biểu tình này bị đàn áp dã man, đồng chí Châu Văn Liêm hy sinh và đồng chí Võ Văn Tần bị truy nã và kết án tử hình vắng mặt.
Với chức trách Bí thư Tỉnh ủy Chợ Lớn, cuối năm 1930 đầu năm 1931, đồng chí Võ Văn Tần phải "thay hình đổi dạng" nhiều lần để hoạt động và duy trì cuộc đấu tranh của quần chúng dưới sự đàn áp của thực dân Pháp. Ông đã tái lập các cơ quan đảng và duy trì sự lãnh đạo liên tục của Đảng ở Gia Định - Chợ Lớn.
Với vai trò Bí thư Tỉnh ủy Gia Định, đồng chí Võ Văn Tần thành lập cơ quan Liên Huyện ủy Hóc Môn - Bà Điểm - Đức Hòa và tổ chức viết báo “Cờ lãnh đạo”. Ông đã khéo léo che mắt địch và tiếp tục thúc đẩy phong trào cách mạng, phục hồi các tổ chức đảng và tổ chức đấu tranh.
Sau khi Xứ ủy Nam kỳ được phục hồi vào năm 1935, đồng chí Võ Văn Tần được cử vào Ban Thường vụ Xứ ủy. Năm 1937, ông trở thành Bí thư Xứ ủy và bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Với sự học tập kinh nghiệm từ các đồng chí Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập và trực tiếp làm việc với họ, ông đã phát huy vai trò lãnh đạo và gây dựng, mở rộng và phát triển phong trào cách mạng trong miền Đông và miền Tây Nam kỳ.
Ngày 14 tháng 7 năm 1940, đồng chí Võ Văn Tần bị bắt giữ và sau đó bị thực dân Pháp tra tấn dã man. Dù bị mua chuộc và dụ dỗ, ông không chịu đầu hàng và cuối cùng bị xử bắn. Trước khi ra pháp trường, ông đã để lại di bút trên tường xà lim "Thà mình chết, không khi nào mình giết chết phong trào cách mạng…".
Tên Võ Văn Tần đã được đặt cho nhiều con đường tại TP. Hồ Chí Minh và các địa phương khác trên toàn quốc. Tại Long An, quê hương của ông, có một con đường tại trung tâm phường 2, TP. Tân An và một công viên văn hóa - lịch sử và một ngôi trường đã vinh dự mang tên đồng chí Võ Văn Tần.
Đồng chí Võ Văn Tần là một người lãnh đạo xuất sắc và một chiến sĩ cách mạng kiên cường. Sự kiên trung và tinh thần cách mạng của ông đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ người Việt Nam.