Trong lĩnh vực đất đai, tranh chấp là một vấn đề phức tạp mà nhiều người gặp phải. Tuy nhiên, theo Điều 235 của Luật Đất đai sửa đổi, Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải trước khi đưa vụ việc ra tòa. Điều này được thực hiện dựa trên quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở, hòa giải thương mại hoặc cơ chế hòa giải khác. Luật mới đã thay đổi quy định này để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc giải quyết tranh chấp đất đai.
Hòa giải trước khi ra tòa
Trước đây, khi có tranh chấp đất đai, các bên tranh chấp có thể đưa vụ việc ra tòa án hoặc UBND cấp có thẩm quyền để giải quyết. Nhưng với Luật Đất đai mới, trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp (toà án hoặc UBND cấp có thẩm quyền), các bên tranh chấp phải tiến hành hòa giải tại UBND cấp xã nơi xảy ra tranh chấp. Điều này không áp dụng trên địa bàn không thành lập đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc UBND cấp huyện. Quy định này là một điểm mới so với Luật Đất đai 2013.
Thủ tục hòa giải
Theo quy định về thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã, sau khi nhận được đơn yêu cầu hòa giải, Chủ tịch UBND cấp xã nơi xảy ra tranh chấp phải thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai. Hội đồng này sẽ đảm bảo việc hòa giải được tiến hành công bằng và minh bạch.
Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai
Thành phần của Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai bao gồm: Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND cấp xã là Chủ tịch Hội đồng, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp xã, công chức làm công tác địa chính, và người nắm rõ nguồn gốc và quá trình sử dụng đất tranh chấp (nếu có). Tùy vào trường hợp cụ thể, Hội đồng cũng có thể mời đại diện từ các tổ chức và cá nhân khác tham gia.
Quy trình hòa giải
Quá trình hòa giải diễn ra trong thời hạn tối đa 30 ngày kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu hòa giải. Thời gian này đã được rút ngắn so với quy định trước đây của Luật Đất đai 2013, quy định thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày.
Sau quá trình hòa giải, biên bản hòa giải sẽ được chuẩn bị và ký xác nhận bởi Hội đồng hòa giải và UBND cấp xã. Biên bản này sẽ được gửi cho các bên tranh chấp và lưu tại UBND cấp xã.
Kết luận hòa giải
Trong trường hợp hòa giải không thành công và một hoặc các bên tranh chấp không ký vào biên bản hòa giải, Chủ tịch Hội đồng và các thành viên tham gia hòa giải sẽ ký vào biên bản và gửi cho các bên tranh chấp.
Nếu hòa giải thành công và có các thay đổi liên quan đến ranh giới, diện tích, hoặc người sử dụng đất, các bên tham gia hòa giải phải gửi văn bản công nhận kết quả hòa giải đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để thực hiện việc đăng ký và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
Với Luật Đất đai mới có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, việc hòa giải trước khi ra tòa sẽ giúp giảm thiểu thời gian và chi phí trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai. Đồng thời, việc áp dụng quy định này cũng đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai.
Ảnh minh họa: Mọi tranh chấp đất đai buộc phải hòa giải trước khi ra tòa theo Luật mới
