Nguyễn Hữu Huân (1830-1875), còn được biết đến với biệt danh "Thủ khoa Huân", là một nhà yêu nước và lãnh tụ khởi nghĩa chống thực dân Pháp ở Nam Kỳ vào cuối thế kỷ 19. Ông đã để lại dấu ấn lớn trong lịch sử Việt Nam và được tôn vinh như một anh hùng dân tộc.
Thân thế và sự nghiệp của ông Thủ khoa Huân
Nguyễn Hữu Huân sinh ra và lớn lên tại làng Tịnh Hà, huyện Kiến Hưng, tỉnh Định Tường (nay là tỉnh Tiền Giang). Từ nhỏ, ông đã được biết đến với sự thông minh và học giỏi. Năm 1852, dưới triều Tự Đức, ông dự thi Hương và đỗ đầu (thủ khoa), từ đó được gọi là "Thủ khoa Huân". Sau đó, ông được bổ nhiệm chức vụ và trở thành Giáo thụ phủ Kiến An.
Khi quân Pháp xâm lược miền Đông Nam Kỳ, ông đã cầm vũ khí đứng lên chống Pháp và được kiếm giữ chức Phó quản đạo. Ông tham gia hoạt động kháng chiến từ Tân An đến Mỹ Tho và gia nhập lực lượng của Trương Định. Tuy nhiên, sau nhiều trận đánh, ông bị bắt và bị kết án tù khổ sai, sau đó bị đày đi Cayenne, một thuộc địa của Pháp ở Nam Mỹ.
Sau 5 năm tù, ông được ân xá và được đưa về quản thúc tại nhà Tổng đốc Đỗ Hữu Phương. Tại đây, ông tiếp tục hoạt động chính trị và liên lạc với những người yêu nước khác nhau. Ông đã cố gắng chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa, nhưng bị bắt và sau đó bị án tử hình.
Ngày 19 tháng 5 năm 1875, Nguyễn Hữu Huân bị hành quyết tại Mỹ Tịnh An. Tuy nhiên, ông đã để lại một di sản vĩ đại và được người dân Việt Nam tôn vinh như một anh hùng dân tộc.
Tác phẩm của Nguyễn Hữu Huân
Nguyễn Hữu Huân là một nhà thơ yêu nước và tuy sự sáng tác của ông không nhiều, nhưng đa số các tác phẩm của ông đều phản ánh tinh thần tranh đấu cho đất nước và nhân dân. Một số tác phẩm nổi tiếng của ông bao gồm "Tặng vợ", "Tự Thuật", "Bửa củi", "Cảm hoài", "Thuật hoài", "Hò khoan ca", "Khi được tha về"...
Hình ảnh công cộng
Mộ và đền thờ của Thủ khoa Huân nằm ngay tại làng Tịnh Hà, Mỹ Tho. Mộ được xây dựng bằng đá xanh và đền thờ có nhiều hoành phi và câu đối ca ngợi ý chí và kiên cường của ông. Nhiều tỉnh thành tại Việt Nam cũng đã đặt tên trường học, đường phố theo tên của Nguyễn Hữu Huân.
Kết luận
Nguyễn Hữu Huân là một trong những anh hùng dân tộc nổi tiếng của Việt Nam. Tuy sự sống và sự nghiệp của ông không kéo dài lâu nhưng tác động của ông đã để lại ảnh hưởng sâu sắc trong lịch sử dân tộc. Ông là một biểu tượng của sự đấu tranh và tinh thần yêu nước.