Bài viết này sẽ bật mí về con số đáng kinh ngạc liên quan đến việc cải tạo chung cư cũ ở Hà Nội và TPHCM. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, chỉ có 1,14% chung cư cũ đã được cải tạo ở Hà Nội và 1% ở TPHCM. Điều này cho thấy công cuộc cải tạo chung cư cũ vẫn đang gặp nhiều khó khăn và chưa đi đúng hướng.
Chất lượng sống vượt bậc
Tuy nhiên, không phải tất cả đều là tin tức xấu. Đáng mừng là chất lượng sống tại đô thị đang được nâng cao. Diện tích nhà ở trên mỗi người tại đô thị đã đạt 24,5m2, cao hơn so với diện tích bình quân đầu người toàn quốc đạt 23,2m2. Điều này cho thấy nỗ lực của chính quyền trong việc đảm bảo môi trường sống tốt cho người dân.
Cải tạo chung cư: Chậm chạp
Cải tạo chung cư cũ là một vấn đề cấp bách trong quá trình chỉnh trang và tái thiết đô thị, đặc biệt là tại Hà Nội và TPHCM. Tuy nhiên, con số từ báo cáo của Bộ Xây dựng thực sự đáng bất ngờ: chỉ có 1,14% chung cư cũ đã được cải tạo ở Hà Nội và 1% ở TPHCM.
Năm 2020, Hà Nội có 1.579 chung cư cũ, chủ yếu được xây dựng từ năm 1960 đến 1992. "Trong vòng 20 năm qua, chỉ có khoảng 1,14% tổng số hơn 1.500 chung cư cũ, khu tập thể đã được sửa chữa, cải tạo, làm mới. Diện tích căn hộ cũ phần lớn từ 30-50m2/căn; đáng chú ý là ở Khu tập thể Văn Chương (quận Đống Đa), khoảng 70% căn hộ có diện tích nhỏ hơn 30m2", Bộ Xây dựng thông tin.
Phần lớn các chung cư này đã tự cải tạo để "sống tạm", gây nguy hiểm và ảnh hưởng xấu đến mỹ quan đô thị. Do không được duy tu bảo trì đều đặn, hệ thống hạ tầng đô thị đã bị hư hỏng, dẫn đến tình trạng xuống cấp nghiêm trọng của nhiều chung cư. Một số chung cư cũ đã hư hại nặng, có nguy cơ về kết cấu công trình.
Trong số 401 chung cư cũ được kiểm định, 80 chung cư được đánh giá là nguy hiểm cấp độ D (cấp độ nguy hiểm nhất), nhưng Hà Nội chỉ mới triển khai được 32 dự án cải tạo chung cư cũ, trong đó chỉ có 18 dự án đã hoàn thành.
Ô nhiễm môi trường đáng lo ngại
Báo cáo của Bộ Xây dựng cũng cho thấy hầu hết các đô thị vẫn chưa có hệ thống thoát nước riêng, khiến nước mưa và nước thải chảy chung một hệ thống. Tỷ lệ xử lý nước thải để đạt tiêu chuẩn và quy chuẩn trước khi xả ra môi trường chỉ đạt khoảng 17%. Một số ít đô thị đạt tỷ lệ cao hơn như TP Lào Cai đạt 40%, thị xã Sapa đạt 50%, TP Đông Hà (Quảng Trị) đạt 40,9%, TP Thủ Dầu Một (Bình Dương) đạt khoảng 33,3%.
Hầu hết các đô thị khác vẫn chưa xử lý được nước thải do thiếu đầu tư xây dựng các nhà máy xử lý. Hiện tại, nước mặt ở các sông, hồ, kênh và mương nội thành đã bị ô nhiễm do nhận chất thải từ các hoạt động phát triển đô thị. Tình trạng tự làm sạch nước thấp đã làm nhiều hồ biến thành nơi chứa nước thải từ các khu vực lân cận.
Các sông, kênh và hồ không có sự lưu thông nước đã trở thành nơi chứa nước thải. Sự ô nhiễm nước không chỉ xảy ra ở các thành phố lớn mà còn ở các đô thị nhỏ hơn. Điển hình là sông Phú Lộc (Đà Nẵng), sông Bắc Hưng Hải (Hải Dương), sông Nhà Lê (TP Thanh Hóa), kênh Bến Đình (TP Vũng Tàu)...
Mặc dù đã có những nỗ lực cải thiện qua các dự án cải tạo, nhưng ô nhiễm nước mặt tại các khu vực này vẫn là một vấn đề nổi cộm trong hầu hết các đô thị. Tình trạng lấn chiếm lòng sông, kênh và mương đã khiến diện tích mặt nước thu hẹp, cản trở dòng chảy.
Ở Hà Nội và TPHCM, mức độ ô nhiễm hữu cơ và chất dinh dưỡng vẫn đang kéo dài từ nhiều năm qua mà chưa có nhiều cải thiện. Các sông và kênh như sông Tô Lịch, sông Lừ, sông Sét (Hà Nội) và kênh Tân Hóa - Lò Gốm, kênh Ba Bò, kênh Tham Lương (TPHCM) tiếp tục đối mặt với ô nhiễm.
Ở các đô thị cấp độ nhỏ hơn, chất lượng nước sông, kênh và mương nội thành cũng bị suy giảm với hàm lượng chất dinh dưỡng và chất hữu cơ vượt quy chuẩn Việt Nam. Một số sông địa phương cảnh báo về mức độ ô nhiễm nghiêm trọng như sông Phú Lộc (Đà Nẵng), sông Bắc Hưng Hải (Hải Dương), sông Nhà Lê (TP Thanh Hóa), kênh Bến Đình (TP Vũng Tàu)...
Dù có những nỗ lực cải thiện và cải tạo, việc chống ô nhiễm môi trường vẫn còn là mục tiêu lớn đối với các đô thị. Việc xây dựng hệ thống thoát nước riêng biệt và xử lý nước thải đúng tiêu chuẩn là một trong những bước cần thiết để bảo vệ môi trường sống trong tương lai.